Siergiej Aleksandrowicz Zieńkovskyi. Z
Pavel Szima.
Streszczenie
Streszczenie
Monografia Eugeniusza Iwańca „Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich w XVII–XX w.” poświęcona opisowi przyczyn, przebiegu i skutków migracji staroobrzędowców z Rosji na terytoria obecnie znajdujące się w składzie Rzeczypospolitej Polskiej i przedstawia tytułowe zagadnienie w ujęciu interdyscyplinarnym. Autor monografii korzysta z metodologii szeroko rozumianej humanistyki, łącząc treści historyczne, socjologiczne, etnograficzne, religioznawcze, literaturoznawcze, kulturoznawcze oraz językoznawcze. Książka składa się z Wstępu, siedmiu rozdziałów z załączeniem listy bibliograficznej i indeksu osobowego. Rozdziały I oraz II przedstawiają przesłanki społeczno-historyczne schizmy (Raskołu) w Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej w połowie XVII w. oraz genezę ruchu staroobrzędowego w nowopowstałym Imperium Rosyjskim rządzonym przez Romanowów. Zaznaczając główne zasady „starej wiary”, Autor odrębną uwagę zwraca na cechy doktrynalne najbardziej licznych starowierskich odłamów (wspólnot), jak to stosunek do hierarchii duchownej, do chrztu, do zawarcia związków małżeńskich etc. Rozdział III zawiera informacje skrótowe z historii migracji staroobrzędowców na ziemie Rzeczypospolitej, która rozpoczęła się w drugiej połowie XVII w. i trwała do początku XX w., oraz opis sytuacji Staroobrzędowego Kościoła Prawosławnego w Polsce za czasów wydania monografii. Rozdziały IV i V zostały poświęcone historii kształtowania wspólnot staroobrzędowców odpowiednio w województwie Białostockim (na Suwalszczyźnie) oraz na Mazurach w województwie Olsztyńskim ułożonej na podstawie źródeł archiwalnych oraz „historii mówionej” opowiadanej przez mieszkańców wsi. W dwóch kolejnych rozdziałach Autor przedstawia elementy tradycyjnej religijnej (VI) i materialnej (VII) kultury staroobrzędowców mieszkających w Polsce. Szczegółowe opisy artefaktów kultury zilustrowano unikatowymi zdjęciami wykonanymi osobiście przez Autora. Monografia została zaopatrzona w bogatą bibliografię, w której Autor uwzględnił opracowania naukowe i źródła archiwalne rosyjskie, niemieckie i polskie, oraz w Indeks osobowy.