Перанеслі тавар да перакупшчыка, якога Шчур папярэдзіў пра гэта ўдзень. Праз паўгадзіны пасля гранды тавар ужо быў апылены. Узялі мы ледзь за трэцюю частку яго вартасці.

Шчур весела смяяўся.

— Гэта будзе гутаркі! Гэта будзе гаю! Але сваё зрабілі. А як з’явіцца магчымасць, дык і трэці раз іх пакладзём!

Некалькі дзён мы патрацілі, каб сабраць на мяліну ўвесь схаваны па розных месцах тавар і каб перанесці яго адтуль да перакупшчыка. Прадалі ўсё і маем вольныя рукі. Вырашылі некалькі дзён адпачыць.

Я і Грабар днём снім у бровары, а ноччу бадзяемся паблізу Ракава. Ходзім па лясах, па палях, па дарогах, а часам запускаемся ў мястэчка. Шчур тым часам рыхтуе нам будучую работу. Сустракаемся з ім начамі.

Зараз у мяне акрамя тых 6000 даляраў, якія даў на захаванне Петрусю, яшчэ 8500 даляраў і больш 2000 рублёў золатам. Большую частку тых грошай схаваў у ліпе Кручка. Грабар таксама захоўвае там свае грошы. Называем гэтую схованку (дупло старой ліпы) нашым банкам.

Неяк вечарам пайшоў разам са Шчурам і Грабаром да Маманта, які закульгаў так моцна, што вымушаны быў пакінуць перамытніцкую працу. Калега сустрэў нас з радасцю. Пазавешваў вокны фіранкамі і пазачыняў ваканіцы. Мы пачалі піць гарэлку. Мамант доўга прыглядаўся да мяне, пасля павольна вымавіў, з напругай складаючы выразы ў словы:

— Ці гэта… праўда… што ты… гэтага?..

— Што? — запытаўся яго.

— Пад-поль-нік?..

Шчур пырснуў смехам, а пасля дадаў:

— Цёмная твая галава, Мамант… Гэта мы ўсе кладзём паўстанцаў. Разумееш?.. Накрываем іх і там і тут… Бачылі яго, калі іх стрыг, ну і плявузгаюць!

Мамант кіўнуў мне галавой, і весела заблішчалі яго вочы.

— Гэта, браце, ім за ўсё! — казаў далей Шчур. — за Кручка, і за Лорда, і за тое, што яны цапы, хамы, быдла!..

Выпіў шклянку гарэлкі і стукнуў кулаком па стале:

— Як захочам, ні адну групу за граніцу не выпусцім! Наша граніца, а не іх! Наша ўжо!.. Нас трое, а іх трыста, і ніводны не пяройдзе! Ніводны!.. Наша граніца!..

Мамант піў і ківаў галавой. Яго твар быў нібы выбіты з каменю, і толькі вочы асілка, дзіцячыя, добрыя, весела ўсміхаліся нам, і ў іх адбівалася мноства розных пачуццяў і думак, якіх ніколі не здолеў выказаць словамі.

Калі збіраліся адыходзіць, Шчур паклікаў жонку Маманта і сказаў ёй:

— Няма ў вас зараз пацехі з мужа… Што?

— Што рабіць? Я не наракаю…