Купцы ўпакавалі тавар у мяшкі і выйшлі з пакоя Шчура. Мы падзялілі грошы паміж сабой па 2500 на кожнага. Пазней падаліся абмываць інтарэс.

Я пайшоў на абед да Петруся. Застаў яго дома. З Петрусём адбылася нейкая незвычайная перамена: хлопец папросту свеціцца шчасцем. Увесь час смяецца, жартуе. Пра граніцу увогуле не згадвае… У памяшканні яго маці адчуваю сябе дзіўна нязграбным. Баюся паварушыцца, каб чаго-небудзь не перакуліць, або не разбіць. Усе адносяцца да мяне ветліва, з далікатнасцю, але ў іх вачах чытаю пільную ўвагу, якую нічым не могуць замаскіраваць… I гэта сапраўды яшчэ больш пазбаўляе мяне смеласці, злуе і выклікае дрэнны настрой.

Улучыўшы вольную хвілінку, прамовіў да Петруся:

— У мяне да цябе ёсць справа!

— Добра… Зараз…

Калі апынуліся адны ў яго пакоі, перадаў яму на захаванне з маёй апошняй долі яшчэ 2000 даляраў. Разам з папярэднімі грашыма зараз атрымлівалася сума ў 6000 даляраў. Тут Пятрусь сказаў:

— А што было б, калі б гэтыя грошы зніклі?.. Каб іх у мяне ўкралі?..

Паглядзеў яму ў вочы і спакойна прамовіў:

— He шкадаваў бы ўвогуле. Калі б мне былі патрэбныя, зарабіў бы вельмі шмат!.. А калі спатрэбяцца табе, дык скажы мне.

— He думай нічога! — адказаў Пятрусь. — Я пажартаваў. Ніхто не ведае, што ў мяне гэтыя грошы, і ніхто іх не ўкрадзе!

Палуднуючы, адчуваю сябе няёмка. Стол пераліваецца белізной. У пакоі кветкі. За сталом сядзяць элегантныя паненкі — сяброўкі Петрусёвай сястры Зосі, і нейкія выпеставаныя панічы. Я тут лішні. He ўмею гаварыць пустых сказаў, не магу дастасавацца да агульнага тону такой кампаніі. Адчуваю гэта і трапляю ў змрочны стан.

Вальней уздыхнуў, калі абед скончыўся, а я атрымаў магчымасць пакінуць залу. Пайшоў разам з Петрусём у сад. Ходзім па алеях і размаўляем. Пасля сядаем на лаўку ў самым далёкім кутку невялікага саду. Закурылі папяросы. Доўга маўчым… Потым пытаю Петруся:

— Ці ты шчаслівы?

Той нейкі момант маўчыць: ён уражаны неспадзяваным пытаннем, пасля адказвае мне:

— Так… Я шчаслівы!

— Сапраўды?

— Так.

— I не сумуеш па хлапцах на граніцы?.. Падумай, зараз залаты сезон! Ночы доўгія, глухія, чорныя! Золата цячэ праз мяжу. Хлопцы крадуцца палямі і лясамі… Робяць днёўкі ў стадолах, у барах!.. П’юць, забаўляюцца… Кожны дзень штосьці новае! Кожную ноч нейкі выпадак!..

Доўга прамаўляю да яго, але праз нейкі час заўважаю здзіўлены погляд Петруся і замаўкаю. Разумею, што зусім не слухаў мяне. А той кажа:

— Ведаеш што?.. Я зусім пра ўсё забыў!