Увогуле на наш харч штодзённа выдаткоўвалася 50.000-60.000 ліраў (25-30 рублёў усё па тым жа курсе 1987 года). Грунтоўна. I не кожнаму патрэбна. Аднак змяніць нічога нельга. Так вызначана.

(Тады нават уявіць сабе было немагчыма, што неўзабаве нашы былыя суайчыннікі будуць здзіўляць ужо не дазволенай нішчымніцай — „совеціко морале” — a неверагодным нарабаваным багаццем i роўнай яму безгустоўшчынай.)

Мы з цікавасцю прыслухоўваліся, прыглядаліся, каштавалі мясцовыя наедкі. Тартэліні — мясцовы гатунак пельменяў, пасатэлі — смажаніну з целяціны, фаршыраванай артышокамі... Дарэчы, на італьянскай мове назвы самых звычайных страў гучаць, нібыта імёны оперных герояў. Рызотта — рысавая каша, палента — кукурузная каша, ну, i знаёмая ў нас — кава „капучына” (пышная пена сапраўды нагадвае капюшон манаха-капуцына).

На што нельга было не зважаць, дык на тое, што i ў Італіі, i ў Францыі захаваўся свой стыль у рэстаранах, гатэлях, кавярнях. Своеасаблівы тэатр, са сваімі акторамі. Між іншым, у Францыі ў невялікіх мястэчках, вёсачках можа не быць нават крамы (яна паблізу), але кавярня ёсць заўсёды.

Дык a ў рэстаране „Да Беніта” (тым самым, дзе зала падобная да каса-марэ) ля ўвахода таямніча пасверкваў праз жардзіньеркі ліхтар, афіцыянт быў рэспектабельны не як сэрвіторэ, а ледзь не як ангельскі лорд. Гэткі уніфікаваны міжнародны стыль. Затое ў „Эмбэсі-хаўс” у Фларэнцыі, у гатэлі, насуперак энглізаванай назве, тайстры насіла вясёлая хударлявая італьянка, у фартушку: выкапаная гаспадыня хаты, нібыта толькі што адышла ад печы. І зала рэстарана таксама была па-хатняму ўтульная, ці больш справядліва, дзве залы - невялічкія круглыя сталы з бэзавымі абрусамі да падлогі, утульныя крэслы, са спінкамі да самай падлогі. Афіцыянтка з „Эмбэсі-хаўс” заўсёды нешта гаварыла — гучна, працягла, добразычліва. „Пэр фаворэ, пэр фаворэ, пэр фаворэ” — „Калі ласка, калі ласка, калі ласка”.

А я згадвала эксцэнтрычную i вытанчаную францужанку з Бардо. Тая нібыта дырыжыравала, энергічна робячы рукой прыгожыя, пластычныя жэсты: «Жю, ва, о» — „Аранжад, віно, вада”. I вальсавала некуды ў глыбіню залы, каб зноў пераможна ўляцець, нешта прыбраць. I зноў пайсці каскадным крокам. „Уі?” — „Так?” Рабэр (імя францужанкі) адчувала сябе галоўнай асобай гэтага спектакля — дзейства, феерыі... „Мерсі!” — яна не проста дзякавала, яна запрашала прыняць удзел у сцэнічным дзеянні. Дзе яна выпраменьвала мяккую гарэзію, какетавала, вяла сваю партыю з тайстрамі. Царавала. Зала рэстарана была вялікая i не вельмі ўтульная, падобная на нашы тых гадоў — ці то вагон-рэстаран, ці то вялікая стайня. Але Рабэр валодала ўмельствам падпарадкоўваць сабе прастору. Гэта была яе тэрыторыя, яе манеж, яе сцэна. Рабэр! Ваш выхад!