— Гэлька, мамуська! — крыкнуў хлопец. — Маем гасцей! Рыхтуйце есці! Шмат і хутка.

Я ўбачыў старую жанчыну — маленькую, худзенькую, з такімі ж, як у сына, вясёлымі вачыма. Побач ішла маладая, можа, пятнаццацігадовая дзяўчынка, вельмі падобная да брата. Яны пачалі рыхтаваць ежу.

— Мы толькі паснедалі! — вымавіў Лорд.

— Што там сняданне! Мы зробім абед. Наедак будзе ціп-топ, — адказаў Кручок.

Перамытнік пачаў дапамагаць, а лепш сказаць, замінаць маці і сястры, што завіхаліся ля печы. Потым ён выбег з хаты і праз пару хвілін вярнуўся, несучы чатыры пляшкі гарэлкі.

— Кожнаму па пляшцы, а мамцы і Гэльцы, паколькі не маюць вусоў, — па палове!

— Ты ўжо маеш! — адгукнулася сястра. — Намалюй сабе вуглём.

— Але ж буду мець! А ты — фігу!

Яны хутка зрабілі нам закуску, і мы пачалі піць гарэлку. У такой кампаніі адразу зрабілася цёпла і весела. He хапала толькі Шчура… Я прадчуваў — надыходзіць пачатак цікавай, новай для мяне працы.

5

5

Вечар быў цёмны. Дзьмуў цёплы заходні вецер. Неба было густа засыпана зоркамі. Мае вочы ў цемры адрознівалі два адценні: чорны фон неба з параскіданымі зоркамі і белы фон снегу, дзе-нідзе засеяны чорнымі сілуэтамі дрэў і кустоў.

Палі ўсцілала рэдкая шэрая каша з падталага снегу, у які глыбока правальваліся ногі і па якой у розныя бакі коўзаліся падэшвы. Гэта вельмі ўскладняла нам шлях. Месцамі падталы за дзень снег утвараў велікаватыя калюжыны. Ноччу мароз зацягваў іх лядком

і падрыхтоўваў мноства коўзанак, па якіх дурэў раніцою цёплы заходні ветрык. Калі ж гэта яму надакучвала, тады трушчыў яго, пакрываючы лужыны лускай дробных хваль.

Увечары разам выйшлі з хаты і падаліся ў лес. На сабе пад курткамі мелі «бандажы», якія ўтваралі нешта накшталт вялікіх двайных камізэлек з палатна для пераносу тавару. Асноўным заняткам Кручка быў перавод праз мяжу фігурак, але на сваю руку ён яшчэ займаўся перамытніцтвам. У дарогу, каб не перашкаджала рухацца, ён не браў шмат тавару. Перавяз быў напоўнены іголкамі для ручнога і машыннага шва, іголкамі для грамафонаў, шавецкімі і рымарскімі шыламі. Акрамя гэтага, кожны з нас нёс па некалькі дзесяткаў брытваў.

Крочылі па лесе непадалёку ад сялібы Кручка. Наперадзе бег Каро. У адным месцы Кручок узлез на вялікую ліпу і выняў з дупла рэвальвер. Гэта быў расейскі «афіцэрскі» наган — «самовзвод». Тады я паказаў свой парабелум.

— Добрая цацка! — адказаў Кручок. — Але для мяне і гэтага хапае. Я ваяваць не збіраюся.

Пасля мы вырушылі лесам на ўсход. Каро бег наперадзе.

— Ты з сабакам ходзіш за граніцу? — запытаўся я ў Кручка.